Aşılama (İntra Uterin İnsemilasyon )

Aşılama (İntra Uterin İnsemilasyon )(IUI)

Aşılama erkeğin sperminin bir takım metotlar yardımı ile kaliteli ve canlı olanlarının ayrıştırılarak bir kateter yardımı ile kadının rahiminin içine bırakılması işlemidir.

Aşılama endikasyonları (Kimlere yapılır ?)

• Açıklanamayan kısırlık vakaları

• Hafif erkek faktörü

• Yumurtlama bozuklukları

• Servikal faktör

• Endometriozis

• İmmünolojik infertilite

• Seksüel disfonksiyonel (vajinusmus)

• Ereksiyon problemleri

Aşılama neden yapılır?

Yüksek yoğunlukta normal morfolojide hareketli (motil) sperm elde etmek

Ovulasyon (yumurtlama ) zamanında aşılama yaparak döllenme şansını arttırmak.

Serviks vajinal yolu pas geçme böylece spermin servikal mukus ile teması sağlanmamış olur.

Yumurta uyarıcı tedavi ile yumurta olgunlaşmasını ve olgun yumurta sayısını arttırmak.

Semenin (Meni) özellikleri

Sperm ve semen sıvısı

Seminal vezikül %60

Prostat sıvısı %20

Bulboüretral bez salgısı %4

2-6 ml volüm

20-100 milyon /ml sperm

Cooper bez salgıları

Früktoz , PG, seminal vezikül sıvısı

Aşılama için kabul edilen optimal sperm değerleri

Volüm 1.5 ml hipospermia

Sperm konsantrasyonu 15 milyon = oligosperm

Motilite %32 astenozoospermia

Morfoloji %4 teratozoospermia

Aşılamada amaç

Normal değerlerin altında olan sperm örneklerinde sperm hazırlama yöntemleri ile normal morfolojide motil spermlerin seçilmesini sağlamak.

Aşılama başarısını etkileyen faktörler

Aşılama 4-6 siklus uygulanmalı ancak ilk siklusta %88 klinik gebelik elde edilir. Bu sebepten dolayı  3 siklustan fazla uygulanmaz.

Ülkemizde IVF geçmek için (Tüp bebek) sperm >5 milyon sperm olması durumlarında en az 2 siklus IUI uygulanmış olmalıdır.

Aynı siklusta tek aşılama yapılacak ise hCG uygulaması sonrası aşılamanın 36. Saatinde şayet çift aşılama yapılacaksa hCG sonrası 12. Ve 34. Saatlerde aşılama yapılmalıdır.

İnseminasyondan sonra 15-20 dk yatak istirahati yeterli olmalıdır.

Yukarıdaki tek yada çift aşılamanın gebelik başarısı yönünden fark olmadığı söylenmektedir. Bundan dolayı hCG sonrası 34. Saatte tek inseminasyonu yapılması yeterli olacaktır.

Meni (ejekülat) nerede alınmalı ve etkilenen faktörler

2-3 günlük cinsel periz sonrası örnek mastürbasyon yolu ile aşılamanın yapıldığı merkezde alınmalıdır.

Örneğin tamamı sayıma dahil edilmeli spermin plazmadan ayrılma süresi semen analizi sonrası aşılama süresi kısa olmalıdır.

Cinsel periz 3 günden az olmalıdır. Zira serbest oksijen radikalleri (SDF) azalır. Buda aşılama başarısını olumlu etkileyecektir.

Örnek alırken seminal sıvı (jekülat) ilk atılan prostatik sıvı sperm yönünden zengin sıvıdır. Bu nedenle örneğe bu franksiyon mutlaka ilave edilmelidir. Arkasından gelen ikinci atılan vezüküler franksiyon sperm yönünden daha az zengindir. Sperm toplanırken ilk atılan sıvı mutlaka kapta toplanmalıdır.

Ejakülasyon (sperm verme) sonrası 1 saat içinde semenden ayrılması gerekiyor.

Yıkama sonrası medium içinde inkübasyon süresi 60-80 dk olmalıdır.

Semen hazırlama teknikleri

Yıkama nedeni

Plazma

Ölü hücreler

Debris

Yuvarlak hücrelerin uzaklaştırılması

Fertik sperm elde etmek

Sperm motilitesini arttırmak

Sperm kapasitasyonu

Serbest oksijen radikallerinin uzaklaştırılması amacını giderir.

Aslında normal kadınlarda yıkama işlemini vücutta servikal mukus yapmaktadır.

Sperm elde etmede yıkama metotları

Basit yıkama

Çok fazla sayıda sperm elde edilir.

İçerisinde immobil ve hasarlı spermler olabilir.

Sperm dışı hücreler ve debrisler görülebilir.

Swım-up (yüzdürme ) tekniği

Avantajı

Kolay

Etkin

Çok sayıda motil sperm elde etme

Dezavantajları

immobil sperm ihtiva etmesi

düşük verim

nromal kromotim sperm sayısı düşük

Dansite – graident tekniği

Avantajları

çok sayıda motil sperm

yüksek verimlilik

yabancı hücrelerden ayıklanma

reaktif oksijen radikalleri azalır

DNA frankmantasyonu sahip spermler azalır

Basit bir tekniktir.

Dezavantajları

Pahalı

Endetoksin riski

Uzun ve zahmetli

Swim- up tekniğinde sayı olarak daha çok sperm bulunmaktadır.

Yıkama öncesi sperm sayısı 5-10 milyon

Normal Morfolojisi %4’ün üzerinde

İnsemine edilen sperm sayısı 1-20 milyon olmalıdır.

Aşılama için parametreler

Total sperm sayısı 5-10 milyon

Total motil A ve B toplamı %30

Sperm morfolozisi >4

İnsemine edilen sperm saysı 0.8-5 milyon

Sperm frankmantasyon oranı <30 olmalıdır.

Aşılamada başarıyı yukarı çeken en belirgin özellik normal morfolojisi >%4 insemine edilen progresif motil sperm sayısıdır. Ayrıca başarıyı etkileyen diğer faktörler <38 yaşından küçük olma 2 den fazla olgun yumurta endometrium kalınlığı 10-11 ml insemine edilen sperm sayısı 1 milyondan fazla olmalıdır.

Sperm DNA franktasyonunu azaltmak ve aşılama başarısını arttırma

Oral antioksidan alma

Varikosel tedavisi

Sık ejokülasyon

 sperm ayrıştırma tekniği kullanma (mikroçip)

kronik enfeksiyon durumlarında yaklaşım

antiviral tedavi

sperm yıkama tekniği kullanımı

HIV virüsünden PCR analizi yapma

HİV taşıyıcılığında önce antiviral tedavi sonra yıkama zira yıkama sonrası virüsler sperm stoplazmasında bulunmazlar.

Anne HIV pozitif ise IUI ile yada IVF yapılır. Antiviral tedavi uygulanır. Gebelikte invaziv işlem yapılmaz doğum sezaryen şeklinde planlanır.